Integrale kindcentra, brede scholen, sterrenscholen, wijkscholen. We zien dat scholen op verschillende manieren samenwerkingsrelaties aangaan met andere organisaties, als antwoord op de toenemende vraag naar eigentijdse voorzieningen voor kinderen. Dit gold ook voor een school in Enschede in een ‘achterstandswijk’.
De gemeente stelde een projectbudget beschikbaar voor de ontwikkeling van deze school tot een Alles-in-één-school waar, zo is de gedachte, kinderen van tweeënhalf tot 12 jaar van half acht tot half zeven terechtkunnen. Belangrijk is dat kinderen met een leer- of taalachterstand er extra kunnen worden geholpen. De plannen die ervoor werden opgesteld strandden echter de een na de ander, omdat betrokken partijen sterk uiteenlopende wensen en verwachtingen hadden van wat er op de Alles-in-één-school zou moeten gebeuren. Dit leverde veel frustratie op en het project raakte daardoor al vrij snel in een impasse.
De directeur, die bekend was met onze expeditieaanpak, vroeg of wij de zaak vlot konden trekken. De expeditieaanpak kenmerkt zich doordat veranderingen niet plaatsvinden door van bovenaf of van buitenaf te bepalen wat er moet gebeuren, maar door met elkaar op onderzoek uit te gaan, nieuwe dingen te ontdekken en door te voeren. Niet voor anderen denken, maar samen oplossingen vinden. Niet te veel tijd besteden aan vergaderen en plannen maken, waardoor veranderingen vaak nodeloos ingewikkeld worden. Denken en doen combineren (‘doenken’) geeft meer energie en is vruchtbaarder. Je vooral richten op mensen die zin hebben om mee te doen. Deze faciliteren en ondersteunen en daarmee de succesfactoren verder verspreiden.
Eerste stap: de visie van het team
Als eerste stap organiseerden we een visiebijeenkomst met het team, waarin het een globale toekomstvisie formuleerde. Ook stelde het team vast welke thema’s van belang waren om de visie waar te maken.
Centrale elementen van de visie waren: we gaan voor gelukkige leerlingen, ouders en medewerkers; we willen het kloppend hart van de wijk worden waar kinderen, ouders en buurtgenoten graag naartoe gaan; en we willen zorg dragen voor een sluitend netwerk voor kinderen en ouders die extra zorg en ondersteuning nodig hebben.
Het team vond daarbij de volgende thema’s van belang: het ontwikkelen en implementeren van een dagarrangement, het versterken van de ouder- en buurtbetrokkenheid en het verbeteren van de faciliteiten. Vanuit het gedachtegoed van nieuw organiseren werd gekozen voor een aanpak die gericht is op de kracht die de wijk aanwezig is en minder op zwaktes en problemen.
Tweede stap: alle betrokkenen doen mee
Meteen daarna organiseerden we een startconferentie met een groep ouders en buurtgenoten, vertegenwoordigers van de gemeente, het wijkteam, JGZ, kinderopvang en het voltallige schoolteam. In totaal zo’n 100 mensen. We goten de conferentie in de vorm van het wereldcafé. Dit is een werkvorm waarbij iedereen wordt uitgenodigd om op ongedwongen manier ervaringen, inzichten en kennis uit te wisselen.
De door het team opgestelde visie werd in een aantal rondes aan kleine tafels besproken en de geformuleerde thema’s werden vertaald in concrete plannen. Deze vormden de basis voor het plan van aanpak dat wij opstelden en aan de stuurgroep voorlegden.
Verschillende leden van de stuurgroep hadden de conferentie bijgewoond. Ze wisten waar het plan op was gebaseerd en ze hadden de enthousiaste inbreng van alle betrokkenen ervaren. Het plan werd zonder al te veel discussie vastgesteld. Het projectbudget werd beschikbaar gesteld en de Alles-in-één-school kon beginnen.
Resultaat
De afgelopen twee jaar heeft de school samen met ouders, wijkbewoners en professionals hard gewerkt om de ontwikkelde visie handen en voeten te geven. Zo is er een huiskamer binnen school, waar ouders en buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten. De wijkcoach en de wijkagent zijn op vaste tijden op school aanwezig. Voor ouders en buurtbewoners zijn er taallessen en is er opvoedingsondersteuning. De school heeft onderdak geboden aan een activeringscentrum voor volwassenen. Er worden diverse voor- en naschoolse activiteiten georganiseerd. Enzovoort.
In een veranderende en steeds complexer wordende samenleving, waarin de school niet meer op een eiland kan functioneren, lijkt de Alles-in-één-school een veelbelovend concept te zijn. De kracht van het concept ligt in samenwerking en verbinding, met behoud van ieders eigenheid. De school stelt zich op als een marktplaats in het hart van de wijk. Daardoor wordt een vorm van wederkerigheid gecreëerd waarin iedereen kan profiteren.
Een belangrijke les is dat een verandering richting Alles-in-één-school niet van bovenaf kan worden uitgerold, maar pas tot leven komt als alle betrokkenen hun eigen plannen kunnen maken, met een centrale rol voor het team. Doordat de diverse externe organisaties van meet af aan mee konden denken over de opzet van de Alles-in-één-school, was er grote bereidheid mee te doen. Nadat de eerste successen zichtbaar werden, volgden ook instanties die eerder wat aarzelden of terughoudend waren. Door mensen die erin geloven ruimte en vertrouwen te geven, komen veranderingen daadwerkelijk tot stand. Zichtbare resultaten brengen een olievlekwerking op gang.
Dit blog is een bewerking van het artikel ‘Alles-in-één-school’ (.PDF)
